Vandaag maken we weer een schitterende en afwisselende wandeling op de Veluwe. In de leuvenumse bossen met haar prachtige natuur doorsneden door de hierdensche of wel leuvenumse beek.
Leuvenum
Door het huidige landgoed Leuvenum stroomt de zich vertakkende Leuvenumsche Beek. Kenmerkend voor het landgoed zijn de boerderijen met de kleuren van Leuvenum op de luiken: donkergroen met gele biezen, de oude enkwal die de vroegere buurtschap omgaf, het omgrachte bosterrein van het verdwenen Huis te Leuvenum (achter uitspanning "De Zwarte Boer"), het huidige Huis te Leuvenum en de afwisseling op de enk van bouwland en oude houtwallen.
Ontstaan en ontwikkeling
Leuvenum is een van de oudste woonplaatsen aan de Hierdensche Beek. De naam komt van het Germaanse ‘heim’ (huis) en het Westfaalse ‘leve’, dat heuvel betekent. De eerste vermelding van Leuvenum is van ongeveer 1300, maar Leuvenum is waarschijnlijk in de Karolingische periode (zesde t/m de tiende eeuw) ontstaan. Deze datering is af te leiden uit de naam, een oude heemnaam.
Het landgoed en kasteel Leuvenum
In de 18e eeuw was dr. Anthony Pieter van Westervelt (1750-1823) heer van Leuvenum, als erfgenaam van zijn vader Willem Jan van Westervelt, heer van Salentijn en Leuvenum. De dochter van Anthony Pieter, Aleyda Johanna van Westervelt (1785-1862), trouwde in 1803 met mr. Samuël Johannes baron Sandberg, heer van Essenburg (1778-1854). Vanaf 1823 huurt prof. dr. Gabriël van Oordt (1757-1836) enkele jaren het oude huis te Leuvenum van familie Sandberg. In 1919 kwam het landgoed in bezit van een achterkleinzoon van de genoemde Samuël Johannes Sandberg, jhr. dr. Cornelis Johannes Sandberg (1883-1945), burgemeester van Diepenveen. Hij liet de oude boerderijen afbreken, de hei ontginnen, voegde land samen en legde bossen aan langs het Putter fietspad, zodat het het huidige landgoed ontstond. De familie verbleef eerst in de zomer nog in het jachthuis. Hij had last van astma en merkte dat het in Leuvenum veel beter ging met zijn gezondheid. Hij liet het Huis te Leuvenum bouwen en na verloop van tijd betrok de familie het huis. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, in januari 1945, is Sandberg samen met zijn vrouw en zoon opgepakt door de Duitsers. Vader en zoon zijn niet meer teruggekeerd. Een weg in Leuvenum is naar hem vernoemd: de Jhr. dr. C.J. Sandbergweg. Het landgoed is tegenwoordig eigendom van de Stichting Sandberg van Leuvenum.
Het leuvenumse bos
Ligging en ontwikkeling
Het Leuvenumse Bos maakt samen met gebieden als Leuvenhorst deel uit van een ca 3500 ha grote zone ten zuiden van de snelweg A28 waar geen verharde wegen voorkomen, wat bijdraagt aan de rust en de belevingswaarde van het gebied. In het westen sluit het het Leuvenumse Bos aan bij de gemeentebossen van Harderwijk (720 ha) en het Beekhuizerzand (ruim 263 ha, gem. Harderwijk), in het zuiden gaat het Leuvenumse Bos over in de landgoederen Leuvenum (particulier, ruim 500 ha) en Staverden (Gelders Landschap, 718 ha), naar het oosten gaat het over in Leuvenhorst (natuurmonumenten, 1425 ha).
Het Leuvenumse Bos is in 1911 gekocht door Natuurmonumenten om totale kaalkap te voorkomen. Het gebied bestaat overwegend uit uitgestrekte vastgelegde stuifzanden met nog vrij veel reliëf, waarop begin 20e eeuw grovedennenbossen zijn geplant. De dennenbossen zijn grotendeels aangeplant in de 2e helft van de 19e eeuw op de uitgestrekte heidevelden en stuifzanden. Langs de Hierdensche of Leuvenumsche Beek komen oude loofbossen voor, die vaak uit eikenhakhout zijn ontstaat, maar op drassige plekken vindt men ook bossen met zwarte els en wilgen. Het Cyriasische Veld, een open heidegebied, is later in beheer gekomen. Deelgebieden hebben romantisch aandoende namen als Stille Eenzaamheid, Verbrande Bos, Grote Water en Zwarte Berg.
Flora en fauna
In de drassige laagten langs de beek komt nat loofbos voor met zwarte els en wilg. Verder komen er in het gebied jeneverbes, rode en blauwe bosbes, hulst, dophei, struikhei, dalkruid en veel korstmossen voor. Het Leuvenumse Bos is rijk aan wild. Er komen veel zwijnen en edelherten voor, maar ook kleinere dieren als de ree, de das en de vos. Sinds enkele jaren wordt ook de wolf regelmatig in het Leuvenumse bos gespot. De wolf gevreesd, gehaat en onbegrepen door velen is het een zeer nuttig roofdier en speelt een belangrijke rol in de gezonde tot stand houding van het wild. Zwakke en zieke dieren worden opgeruimd en ontstaat er geen overschot. Wat ook weer van invloed is op de verdere flora in het gebied. Verder broeden er 65 verschillende soorten vogels. Langs de Leuvenumsche Beek wordt onder andere de ijsvogel en de zeearend soms gesignaleerd.
Cyriasische Veld
In het zuidwesten ligt het Cyriasische Veld. Het is een groot droog heidegebied met veel struikheide en plaatselijk kraaiheide. Hier lopen runderen en schapen vrij rond, hun begrazing dient om de heide in stand te houden. Het gebied is rijk aan insecten, waaronder de mestkever, die dankbaar gebruikmaakt van de mest van de grazers. De kevers hebben een belangrijke functie in de voedselketen op de heide. Het Cyriasische Veld is vernoemd naar de Amsterdamse familie Cyriack. Deze familie was eigenaar van het gebied. Later is het in andere handen gekomen, maar de naam bleef behouden. Het veld wordt ook wel Harrie Jakkes Veld genoemd naar de prediker die er openluchtdiensten hield.
Reacties
Hai Stefan,
Wat heb je weer een mooie wandeling over de Veluwe uitgezocht; het Leuvenumse bos is echt prachtig.
Ik wandel graag met je mee en kan vanaf station Ermelo ook nog wel 3 personen meenemen in mijn auto naar de Zwarte Boer. Laat het me maar weten.
Tot gauw horens/ziens🧚♀️👋!
Hartelijke groeten,
Corine 🤗👍🪷