Activiteiten

Culemborg is altijd een belangrijke marktstad geweest voor boeren en handelaren uit de verre omtrek. De huidige dinsdagmarkt stamt nog uit de middeleeuwen. Vandaag gaan we terug in de tijd middels deze beknopte stadswandeling. 

https://www.spannendegeschiedenis.nl/locatie/culemborg-heerlijkheid-culemborg/ 

De geschiedenis van Culemborg gaat terug tot de middeleeuwen. Al in een akte uit 1281 wordt Culemborg genoemd en in 1318 krijgt de stad ook stadsrechten. Deze stadswandeling voert ons langs een tal van plaatsen en gebouwen, die in de boeiende historie van Culemborg een belangrijke rol hebben gespeeld. Je kunt deze wandeling alvast downloaden, uitprinten en/of bekijken op je smartphone, zie de link hieronder:

stadswandeling_culemborg.pdf (bureautoerisme.nl)

Na deze mooie stadswandeling van ongeveer 1,5 uur is het rond 12.15 uur tijd geworden voor een heerlijke lunch in het monumentale pand van Brasserie Streek, gelegen aan de Markt 15 in het hart van Culemborg.

https://www.brasseriestreek.nl/

Tegen 13.50 uur lopen we dan naar het monumentale Raadhuis, gelegen aan Oude Vismarkt 4, waar om 14.00 uur twee enthousiaste gidsen van het Toeristisch Informatie Punt Culemborg voor ons klaar staan om ons een kijkje te laten nemen in o.a.:
• De Centrale Hal/de Waag waar het monumentale karakter van het Stadhuis goed naar voren komt.
• De Stadskelder die vroeger o.a. gebruikt werd als vleeshal (1543-1760).
• De Stadszaal waar oud en nieuw bij elkaar komen.
• De Burgerzaal waar tot 1953 recht werd gesproken.
• De unieke Schepenkamer met zijn rijk geornamenteerde schoorsteenmantel.
• De Polderkamer, De Gemenelandkamer en de Koffiekamer met elk een eigen karakter.
• De bovenste verdieping van dit monumentale Stadhuis: de Schutterszaal, oorspronkelijk bedoeld voor de beraadslagingen van de schepenen.

Zoveel moois is zeker een bezoek waard! Deze speciale rondleiding duurt ongeveer een uur.

Na afloop van ons bezoek aan het raadhuis lopen we met elkaar even na 15.00 uur naar het Elisabeth Weeshuis Museum.

Het Weeshuis Culemborg – Ontdek, ontmoet, ontspan: wees welkom!

Het Elisabeth Weeshuis Museum, in 1560 gesticht, is gevestigd aan de Herenstraat 29 in één van de oudste gebouwen in de historische binnenstad van Culemborg. Tot 1952 werd het gebouw nog gebruikt als weeshuis voor ruim 700 wezen.

Het museum toont de rijke historie van Culemborg en je krijgt er een indruk van de wezenzorg in het stadje aan de Lek. De geschiedenis komt hier tot leven in alle verhalen die nog hangen in de meisjesrefter, de keuken, de spinzaal en de slaapzaal. Was het leven hier streng en liefdeloos? Hoe gaat het met de wezen van nu? Vergeet niet de prachtig aangelegde tuin van het museum te bezoeken.

Het Elisabeth Weeshuis in Culemborg is mogelijk gemaakt door de nalatenschap van de kinderloos gestorven vrouwe Elisabeth, gravin van Culemborg. Zij liet na haar dood in 1555 een groot deel van haar vermogen na aan de armen van de stad en onder meer dit weeshuis werd ermee bekostigd. De kosten bedroegen 15.545 gulden en het startkapitaal nog eens 32.000 gulden. Daarmee is het Culemborgse weeshuis waarschijnlijk het duurste weeshuis uit de Nederlandse geschiedenis. Het was daarnaast het eerste nieuwgebouwde weeshuis in Nederland. Wezen werden tot die tijd in bestaande panden ondergebracht, zoals kloosters of woonhuizen.

In 1952 verliet de laatste wees het huis en werd het weeshuis tijdelijk onderdak van de Christelijke HBS. De weesvader, de heer Hoekstra, woonde aanvankelijk ook nog in het gebouw en was een toevlucht voor scholieren die uit de les waren gestuurd.

Het gebouw was al snel te klein, er werden twee barakken in de tuin gezet, tussen de appelbomen. Bijna gelijktijdig met invoering van de Mammoetwet trok de HBS naar het nieuwe gebouw, het Koningin Wilhelmina College. Van buiten ziet het gebouw er nog vrijwel zo uit als toen het in 1560 geopend werd. Van binnen is het regelmatig aangepast aan de eisen van de tijd.

Na de renovatie van 2012-2014 wordt het gebouw verhuurd aan de Bibliotheek Rivierenland, het Elisabeth Weeshuis Museum, Volksuniversiteit West Betuwe en Weescafé De Witte Schuur. Zij zorgen ervoor, met de gemeenschappelijke entree en ruimtes, dat het een plek is om te ontmoeten, ontwikkelen en te ontspannen in een historische ambiance. Uniek voor Culemborg en omstreken.

We kunnen tussendoor nog wat drinken in het gezellige en alcoholvrije weescafé, waar het goed toeven is. 

Rond 16.30 uur bezoeken we dan het geboortehuis van wereldreiziger Jan van Riebeeck, waar we tot 17.30 uur blijven. Het geboortehuis is een zestiende-eeuws dubbelpand gelegen aan de Achterstraat 36-38, niet ver van het middeleeuws stadhuis in het historische centrum van Culemborg. Sinds 2011 huist hier het Jan van Riebeeckmuseum boven een wijnwinkel. Via de entree van de wijnwinkel brengt een zeer oude originele houten trap ons naar het museum op de 1^e verdieping.

Het museum – Jan van Riebeeckmuseum

De vaste expositie in het huis voert ons door middel van een multimediale presentatie mee naar de tijd van de VOC en laat middels een multi-media show zien hoe nauw de geschiedenis van Culemborg met die van Zuid-Afrika verweven is.

De even verderop gelegen ommuurde kruidentuin is aangelegd in 17e eeuwse stijl en zeker een bezoek waard. In de tuin worden planten getoond die Van Riebeeck zelf ook liet aanplanten in de tuin van het verversingsstation Kaap de Goede Hoop, de Old Company’s Garden. De tuin is elke dag geopend en vrij toegankelijk.

Klik hier voor een 3d foto van de tuin. 

In de tuin vind je ook de expositie ‘Trots of Schaamte’. Is Jan van Riebeeck een heldhaftige avonturier of een tiran met bloed aan zijn handen? Deze expositie is gemaakt ter ondersteuning van de activiteiten rondom 400 jaar Jan van Riebeeck in 2019. Klik hier om deze tentoonstelling online te bekijken.

Historicus Hans Goedkoop boog zich in een lezing over hetzelfde vraagstuk. Klik hier om de tekst van deze lezing te downloaden.

Als laatste wil ik rond 17.45 uur met liefhebbers gaan eten bij het veelzijdige Italiaans restaurant Una Volta, gelegen aan de Stationsweg 7 te Culemborg (dichtbij het het NS station, waar om het kwartier een trein naar Utrecht c.q. het Noorden en het Zuiden vertrekt.)

 http://www.unavolta.nl/ 

Over Una Volta

Op 1 april 2016 opende in de Gelderlandfabriek in Culemborg een nieuw café/restaurant: Una Volta. Zeven dagen per week kun je hier nu  vanaf 11 uur terecht voor koffie, lunch, borrel en diner. Je vindt Una Volta in de oudste ruimte van de fabriek, de prachtige locomotiefloods uit 1868.

In Una Volta worden in de open keuken gerechten bereid die hun oorsprong vinden in Italië. Daarvoor worden mooie, uit Italië geïmporteerde producten gebruikt, maar vooral ook producten van dichtbij. Zo komen de groenten van de Culemborgse stadsboerderij Caetshage en er wordt gewerkt met eerlijk vlees van dieren uit Nederlandse weilanden. De gerechten worden à la minute klaargemaakt, dus er is ruimte om te overleggen over eventuele allergieën of dieetwensen.

Houtgestookte pizzaoven

Pronkstuk van Una Volta is de houtgestookte pizzaoven. In veel landen rond het Middellandse Zeegebied worden al duizenden jaren ronde broden gebakken die als borden worden gebruikt. Vanaf de 17de eeuw werd Napels de pizzahoofdstad van de wereld. In 1889 maakte de beroemde pizzabakker Raffaele Esposito voor koningin Margharete een pizza in de kleuren van de Italiaanse vlag. De pizza Margherita was geboren, een klassieker. De pizza's van Una Volta worden gemaakt van biologisch tipicabloem, gist, water en goede olijfolie.